İNSAN HAKLARI GÜNÜ
İnsan Hakları Günü, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin kabul edildiği gün olan 10 Aralık 1948'den bu yana her 10 Aralık'ta kutlanan gündür.
İnsan hakları, tüm insanların sahip olduğu temel hak ve özgürlüklere denir. İnsan hakları, ırk, ulus, etnik köken, din, dil ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tüm insanların yararlanabileceği haklardır. Bu hakları kullanmakta herkes eşittir.
İnsan hakları, tüm insanların hak ve saygınlık açısından eşit ve özgür olarak doğduğu anlayışına dayanır. İnsan hakları, her bir bireye bağımsız seçim yapma ve yeteneklerini geliştirme özgürlüğü sağlar. Bu özgürlükler başkalarının haklarına saygılı olmak ve bu hakları çiğnememe zorunluluğu ile dengelenmektedir.
Eşitlik, ayrımcılığa maruz kalmama, düşünce ve ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, seçme ve seçilme hakkı gibi haklardan oluşan İnsan Haklarının en başında yaşama hakkı gelir. Yaşama hakkı insan haklarının temel prensipleri arasındadır. Yaşama hakkının önemli bir bileşeni sağlıklı olma, eşit, adil, ücretsiz ve nitelikli sağlık hizmetlerine erişebilme, sağlık hizmetlerine erişimde eşit şansa sahip olma gibi hakları içerisinde bulundurur.
Sağlık hakkı uluslararası hukukla korunan temel bir insan hakkıdır. Sağlık hakkı diğer insan haklarında söz konusu olduğu gibi hükümetlere üç düzeyde sorumluluk yükler. Saygı duyma, koruma, yerine getirme. Sağlık hakkı öncelikle devlete, daha sonra da sağlık çalışanlarına ve toplumun diğer kesimlerine hatta uluslararası topluma sorumluluk yükler.
Devletin sağlık hizmetleri konusunda temel yükümlülükleri:
• Belli başlı enfeksiyon hastalıklarına karşı bağışıklama;
• Epidemik ve endemik hastalıkları önlemek, tedavi etmek ve kontrol altında tutmak için önlem alma;
• DSÖ Temel İlaçlar Eylem Planı’nda belirtilen ilaçları sağlama;
• Üreme, ana ve çocuk sağlığı hizmetleri;
• Temel sağlık hizmetleri;
• Sağlık kuruluşlarına ayrımcılığa maruz kalmadan;
• Tüm sağlık tesislerinin, malzemelerinin ve hizmetlerinin hakkaniyetli dağılımı.
Devletin sağlığın altta yatan belirleyicileri konusunda temel yükümlülükleri:
• Açlığa ve kötü beslenmeye maruz kalmamalarını garantilemek için uygun, besinsel açıdan yeterli ve güvenli minimum miktarda gıdaya erişim;
• Yeterli, güvenli ve içilebilir suyla birlikte temel barınmaya, konut ve sanitasyona erişim.
Devletin sağlık eğitimi ve bilgilenme konusunda temel yükümlülükleri:
• Topluma belli başlı sağlık sorunları hakkında, önleme ve kontrol yöntemleri dahil, eğitim ve bilgi sağlama;
• Tıp mensuplarına ve diğer sağlık çalışanlarına, sağlık ve insan hakları eğitimi dahil, uygun eğitim verme olarak sıralanabilir.
İl Sağlık Müdürü
Dr. Fatih REHANLIOĞLU